قصد انشاء در معاملات

اعمال حقوقی به اعتبار اینکه محصول ارادهء دو شخص یا یک شخص باشد به عقد و ایقاع تقسیم میشود. که در هر دو مورد اراده برای اینکه موثر باشد و بتواند درعالم حقوق ماهیتی را ایجاد نماید، باید مراحلی را طی کند. پس از خطور ماهیتی در ذهن شخص به سنجش نسبت به آن بپردازد و سپس تردید را کنار بگذارد و نسبت به آن راضی گردد. و در نهایت امر متصور را ایجاد نماید. به آخرین مرحله که ماهیت حقوقی در آن ایجاد میشود قصد انشاء میگویند. قصد انشاء در بین شرایط اساسی صحت معامله، عنصر ایجاد کنندهء ماهیت حقوقی بوده و سایر عناصر، تکمیل کننده آن میباشند. بدین جهت قصد انشاء در حقوق خصوصی اهمیت خاصی را دارا است . زیرا محور اصلی حقوق خصوصی اعمال حقوقی می باشد که قصد انشاء عنصر ایجاد کننده آن است . از آنجایی که قصد انشاء یک کیفیت نفسانی است . بدین لحاظ موضع دقیق آن در سیر روانی ایجاد یک عمل حقوقی کاملا" روشن نمی باشد. بدین جهت ، برخی قصد را عنصر مستقل از رضا ندانسته و قائل به وحدت قصد و رضا می باشند. بالعکس برخی قائل به دو گانگی قصد و رضا بوده و قصد را مستقل از رضا تلقی می کنند. که در مبحث اول از فصل اول اراده و تحلیل روانی آن و مراحلی که جهت تحقق یک عمل حقوقی در درون ایجاد می گردد از جمله قصد و رضا مورد بررسی قرار می گیرد . و در مبحث دوم به بررسی نظریات قائلین به وحدت و دو گانگی قصد و رضا و موضع قانون مدنی می پردازیم. در فصل دوم ماهیت قصد انشاء مورد بررسی قرار گرفته است . در مبحث اول این امر مورد بررسی قرار گرفته است که یک ماهیت حقوقی بصرف قصد لفظ و معنا محقق می شود یا اینکه قصد نتیجه نیز برای تحقق آن لازم است . سپس در مبحث دوم به بررسی اقسام قصد انشاء به اعتبارات متعدد پرداخته شده است . و در مبحث آخر برای جلوگیری از مشتبه شدن غرض با قصد به بررسی تفاوت میان ایندو پرداخته شده است . فصل سوم به شرایط تاثیر قصد انشاء جهت ایجاد یک ماهیت حقوقی اختصاص یافته است . در مبحث اول شرایط مربوط به قصد ازجمله تنجیز در قصد، همراه با کاشف بودن و جدی بودن و قصد ایجاد حق، مورد بررسی واقع شده است . و در مبحث دوم شرایطی که قاصد برای معتبر تلقی شدن قصد او باید دارا باشد مورد بحث قرار گرفته است . مبحث آخر به بررسی این امر اختصاص یافته است که آیا اکراه و اشتباه قصد را از اثر می اندازد. بعبارت دیگر با وجود اکراه و اشتباه آیا قصد انشاء بوجود می آید و اگر بوجود می آید آیا قصد موثری می تواند موثر باشد یا خیر ؟ فصل چهارم به بررسی لزوم وجود کاشف جهت تحقق عمل حقوقی و انواع کاشف و قلمرو قصد انشاء اختصاص داده شده است . در فصل پنجم توافق قصد متعاملین مورد بحث واقع شده است . در مبحث اول ایجاب و موارد مشابه با ایجاب و زوال ایجاب ، قبول و زمان و مکان تاثیر قبول مورد بررسی قرار گرفته است و لزوم توالی بین ایجاب و قبول و مسئله تقدم ایجاب بر قبول مورد بحث قرار گرفته است و در مبحث دوم زمینه هائی که ایجاب و قبول برای موثر بودن باید در آنها با یکدیگر مطابقت داشته باشند مورد بررسی قرار گرفته است .